PS het parool

Wouter Jansen gebaart naar een bedeesde grijze roodstaartpapegaai in een kooi: "Hiero, deze bleef maar overgeven. Dan zeg ik meteen: paringsdrift. Kost niks. Een dierenarts doet voor honderden euro's onderzoek bij zo'n vogel en vindt niks. Vervolgens komt de eigenaar ongerust bij ons en krijgt binnen een minuut duidelijkheid. Kijk, dat is nou vijftig jaar ervaring met papegaaien." 

Met een trage Jordanese tongval geeft Jansen uitleg, schijnbaar doof voor de hysterische kakofonie van vogelgekrijs in zijn winkel. Dwars door de schrille kreet van een kaketoe heen: "Mijn vader had kanaries achter ons huis. Als liefhebberij!"

Als jochie van acht stond Jansen al met vogels op de Noordermarkt en later op de Dappermarkt. Jansen, man van het grote gebaar, kon op een zeker moment niet meer uit de voeten met kanaries: "Ik vond ze te klein en ben overgestapt op papegaaien."

Samen met zijn vrouw Sonja begon hij een papegaaienspeciaalzaak in de Pretoriusstraat in Amsterdam-Oost. Dennis Papegaaien heette de winkel, vernoemd naar hun oudste zoon die toen net was geboren. Al snel werd Wouter Jansen daardoor Dennis genoemd. De meeste klanten kennen hem nog steeds onder die naam.

"We verkochten niet alleen papegaaien, maar ook apen. De papegaaien deden de hele dag apengeluiden na. Het was net een oerwoud. Dat kon in die tijd nog. Van het hoe en wat met die dieren wist je amper. Je kwam niet verder dan Limburg. Ja, nu is het anders, nu ben je wereldwijd. Er zijn strenge regels gekomen rondom voeding, hygiëne, invoer."

Jansen importeerde de papegaaien destijds via een vriend. "Dan koos ik de liefste uit. Ik zag in één oogopslag of ze tam of wild waren: aan de houding, de bouw, de kleur." 

Kraaloogjes
Nu heeft Jansen zijn zaak alweer zo'n 37 jaar in Den Ilp. Samen met zijn zoons Dennis (43) en Robert Jan (41) runt hij daar een winkel, een papegaaienhotel, kooienshowroom, kwekerij en exportbedrijf. 

De kwekerij op het erf achter de winkel herbergt de meest exotische, bontgekleurde papegaaien. Omzoomd door het Hollandse polderlandschap overschreeuwen ze minder spectaculaire, Hollandse stervelingen als kippen en ganzen, die achter gaas rondscharrelen. Voor vogelgriep is Jansen niet bang: "Papegaaien kunnen geen vogelpest krijgen. Ik heb dus geen extra maatregelen hoeven treffen."

Jansen wandelt rond in de kwekerij. Hij tikt met zijn zegelring op de tralies: "Ola! Ola Espagna!" De papegaai kijkt met argwanende kraaloogjes terug. "Ola! Ola!" probeert Jansen nog een keer. Hij wendt zich af: "Nou, hij spreekt effe niet."

Dennis, de oudste zoon, houdt zich bezig met het kweken van papegaaien en de wereldwijde export. Jansen gebaart naar een paar vertrekken naast een kantoortje: "Hiero, quarantaine. Hebben we ook. Vogels uit bepaalde landen zitten daar. Mijn zoon weet er alles van." Zelf staat Jansen met zijn jongste zoon Robert Jan in de winkel voor de particuliere verkoop.

Eerder hadden Dennis en Robert Jan ook een papegaaienspeciaalzaak in Den Haag, maar daar stopten zij enkele jaren geleden mee. Wel leverde die winkel hen de titel 'hofleverancier' op, omdat toenmalig koningin Bea­trix er ooit een grijze roodstaartpapegaai kocht. 

"Ja ja, koninklijk bezoek," zegt Jansen trots. "Robert kent geen zenuwen. Die heeft doodkalm een plastic bekertje koffie gedronken met Beatrix."

Robert Jan bevestigt het verhaal: "Ze kreeg de ­papegaai van Willem-Alexander. De spullen eromheen, zoals de kooi, hoefde hij niet te betalen. Die kocht ze zelf. Een heel lieve vrouw was het." Jansen geestdriftig: "En klein, hè? Kleiner dan je denkt."

Het is niet het enige wapenfeit. "We hebben veel televisie­optredens gedaan. Dierenmanieren, Wedden, dat..? Goede tijden, slechte tijden, films, ­reclamespotjes," somt Jansen op. "In Frankrijk namen we met twee ara's een commercial voor Paturain op. Die ene moest een strikje om zijn snavel hebben, omdat hij ­anders steeds Paturain riep," vertelt Robert Jan ­lachend.

Bedreigde diersoort
Jansen komt aan lopen met een miniligstoeltje. "Robert! Waar zit Perla? Haal ik hem effe. Is leuk toch? Pindaatje erbij." Hij keert terug met Perla, de twintig jaar oude kaketoe van zoon Dennis, op zijn schouder. "Zóóó, toe maar jongen." Perla doet een koprol op het ligstoeltje. Jansen grinnikt: "Hij kan het ook met een zonnebrilletje op en een krantje erbij. Maar dat doen we nu niet, dit is leuk genoeg. Je moet het niet te gek maken."

Het is volgens Jansen niet moeilijk papegaaien te leren spreken. "Ze doen je vanzelf na. Als je elke avond welterusten tegen ze zegt, weten papegaaien op een gegeven ­moment al voordat je het licht uitdoet, dat ze welterusten tegen je moeten zeggen. De beste sprekers zijn grijze roodstaarten."

Sinds dit jaar is de handel in wilde grijze roodstaartpapegaaien verboden. De vogel staat op de lijst van bedreigde diersoorten. "Maar let op: dat verbod geldt niet voor gefokte vogels. Met een vergunning mogen wij die nog importeren," vertelt Jansen.

Hij maakt zich wel zorgen om de talrijke wilde grijze roodstaarten die nu bij mensen thuis zitten. "Veel van deze vogels zijn niet geringd. Probeer dan maar eens aan te tonen dat je je wilde grijze roodstaart al jaren hebt. Als dat niet lukt, krijg je een boete of wordt het dier in beslag genomen." 

Naarmate de ochtend vordert komen de eerste klanten binnen. Het is vanaf twaalf uur mogelijk om gratis de nagels van de papegaai te laten knippen of hem te laten kortwieken. Een service waarvan veel mensen ­gebruikmaken. "Het knippen luistert nauw," vertelt Jansen. "Dierenartsen doen het ook, maar helaas vaak verkeerd. Je moet nóóit de dekveren knippen. Als ze dan gaan vliegen, breken ze hun nek."

Een stelletje struint tussen de rekken met papegaaienspeelgoed, de klimbomen en roestvrijstalen kooien. Ze willen graag een rosé kaketoe. "Een héle lieve vogel," vertelt Jansen ze een aantal keer.

Hij wandelt verder langs de papegaaienkooien en wenkt naar een witte kuifpapegaai. "Een logeetje," verklaart hij.

Dennis Papegaaien heeft ook een papegaaienhotel. Vooral in de zomer is het daar erg druk. "De vogels hebben het hier enorm naar hun zin. Ze zijn tussen soortgenoten, hè? Nee, die zitten echt niet stilletjes in een hoekie te treuren omdat hun baasje weg is. Maar als ze worden opgehaald, zijn ze wel heel enthousiast. Dan kraaien ze het uit."

Onstilbare vogelliefde
In de winkel heeft een Surinaamse jongen samen met zijn vriend een witte dwergpapegaai, ook wel agapornis, uitgezocht. "Let erop dat hij veel groenten en fruit eet. Een bakje rijst mag ook," zegt Robert Jan tegen hem. "En als er wat is, kom dan meteen terug." "Er gebeurt echt niks mee," verzekert de jongen.

In die dringende raadgevingen ligt de ­onstilbare vogelliefde van de familie Jansen besloten. Niet voor niets zijn ze 24 uur per dag telefonisch bereikbaar voor als er iets misgaat met de vogel. Robert Jan kan dan soms flink tekeer gaan tegen een klant. Met pijn in zijn hart ziet hij dat de vogel die hij zo prachtig afleverde na drie weken in veel mindere, verzwakte staat verkeert. 

"Dan zijn mensen er tóch mee gaan wandelen of zij hebben hem te snel bijgevoerd, terwijl ik ze bij de aankoop alles heb uitgelegd."

Jansen zucht. "Dat is zo zonde. Daarom moeten wij streng optreden en kunnen we niet altijd even sympathiek zijn."

In het verleden drukte Jansen zijn adviezen af in een papegaaienboekje dat hij elk jaar verspreidde. Daarin gaf hij streng commentaar op lezersvragen. Zoals tegen een mevrouw die klaagde dat haar ara zo mekkerde. Antwoord: 'Verwennerij, mevrouw!' 

Een andere klant die wilde weten waarom haar papegaai zo hijgde in het zonnetje, kreeg te horen: 'Papegaaien hebben een hekel aan zon. Menig papegaai is op deze manier aan een plotselinge hartstilstand ­gestorven.' In kapitalen: 'U BENT GEWAARSCHUWD.'

Ook het soort kooi is volgens Jansen van een niet te verwaarlozen belang. Hij struint langs stalen kooien die veelbelovende namen dragen als Villa Amanda, Villa Jolanda, Villa Sofia en Villa Venus. Afkeurend wijst hij op een imposante witte, kooi van Chinese makelij: "Dit is pisbakkenstaal. Er zit giftige lak op. De vogels zitten eraan en kunnen daar ziek van worden. En dan al die witte tralies! Je ziet je vogel toch bijna niet meer."

Met een diepe zucht: "Maar je moet het toch hebben; er zijn altijd eigenwijze mensen. Wij adviseren kooien van loodvrij staal. Duurder, maar beter voor de vogel."

Lekker weertje, hè?

- Papegaaien kunnen praten omdat zij een bepaald soort stembanden hebben en een lange luchtpijp waardoor ze hardere en zachtere geluiden kunnen maken.
- ‘Lorre’ en ‘koppie-krauw’ zijn de bekendste kreten van de papegaai. Maar eigenaren leren hun vogel ook vaak woordjes als ‘Lekker weertje, hè?’, ‘Asjemenou’, ‘Kiekeboe’, ‘Wat krijgen we nou?’ en ‘Hoog bezoek!’

Robert Jan voorziet intussen de Surinaamse jongen van nog meer goede raad en vraagt hem om over vier weken terug te komen: "Dan kijken we of er een leuke klik is met een ander vogeltje."

"Als je twee dwergpapegaaien meteen bij elkaar zet, trekken ze naar elkaar toe. Dan sta jij buitenspel en kun je geen band met het vogeltje opbouwen. Het is dus beter om er eerst één te kopen," legt Robert Jan uit.

Gekrijs
Juist vanwege die band kiezen veel mensen voor een papegaai. "Papegaaien zijn gevoelig, aanhankelijk en slim en ze kunnen heel oud worden, tot wel tachtig jaar. Ze komen echt naar je toe en trekken graag de aandacht. Dat maakt het makkelijk om van ze te houden."

"Mensen zijn vaak helemaal van de kaart als hun vogel ziek is. We hebben een klant die een speciaal schermpje voorop zijn motor heeft laten maken, zodat zijn Amazone altijd mee kan rijden," vertelt hij. 

Jansen rommelt intussen in een kartonnen doos: "Effe kijken. Is dit een roseetje?" Hij zoekt naar een rosé kaketoe. De vogel zit ­tijdelijk in een doos, omdat zijn kooi wordt schoongemaakt. Een dagelijks ritueel.

Robert Jan en Dennis zijn zeven dagen per week in touw voor hun zaak. "Daar groei je mee op," zegt Robert Jan. Ook Tim, de anderhalf jaar oude zoon van Robert Jan, is gek op papegaaien. Jansen: "Zijn eerste woordje was ara. Het tweede kaketoe." 

"Andere kinderen rennen met hun handen op hun oren weg van het vogelgekrijs. Hij vindt het prachtig," zegt Robert Jan. Zelf gedijt hij ook prima in het vogel­kabaal. "Ik hoor het niet eens meer. Behalve als ik bij mijn schoonouders ben. Die hebben een koppel agapornissen. Wat gaan die tekeer! Gek word ik ervan. Maar ben ik hier in de winkel, dan heb ik nergens last van."

Minimaal acht uur aandacht per dag

- In Nederland worden naar schatting 300.000 tot 600.000 papegaaien als huisdier gehouden (bron: Animal Sciences Group Wageningen).

- Het populairst zijn de grijze roodstaart­papegaai, de rosé kaketoe en de dwerg­papegaai.

- Een gemiddelde papegaai wordt 60 tot 70 jaar oud. Grijze roodstaarten kunnen de 75 jaar halen en sommige ara's worden zelfs ver over de 100 jaar. 

- Een papegaai heeft gemiddeld ­ongeveer vier eigenaren in zijn leven en wil het liefst minimaal acht uur per dag aandacht.

- De grootste soort is de hyacintara. Hij kan ­ongeveer 90 centimeter lang worden.

Bekijk het artikel hier.